Take The "A" Train: History of Jazz: Early Jazz

دوستان عزیز؛ از این پس در این صفحات نوشتن یک تاریخچۀ بسیار مختصر و فشردۀ موسیقی "جاز" را آغاز می کنم، صرفاً برای این که مکملی بر نوشته های دیگر و اصطلاحاتی باشد که در آن ها مکرراً به کار گرفته شده است. اهل فن هزار و یک راه دیگر برای سردرآوردن از تاریخ این موسیقی دارند و این نوشته تنها برای آشنایی اولیه کارآمد خواهد بود. در انتهای هر مقاله سعی خواهم کرد فهرستی از نام های مهم آن دوره یا سبک را تنظیم کنم تا بتواند برنامه ای برای گوش سپردن به این اصوات باشکوه نیز باشد. - احسان خوش بخت

موسیقی قبل از دوره پر طرفدار Swing را غالباً Early Jazz می نامند. سرچشمه و آبشخور اصلی این موسیقی قبل از آغاز قرن بیستم و در ناحیه نیواورلئان و اطراف آن شكل گرفت. نیواورلئان كه زادگاه موسیقی جاز شناخته می شود در ابتدای قرن به خاطر موقعیت جغرافیایی اش، كه بندر گاهی در ساحل رودخانه می سی سی پی است، مركز پر رونق تجارت بوده و در هم جوشی از اقوام و فرهنگ های گوناگون كه نفوذ و تأثیر موسیقی آفریقا، امریكای جنوبی و اسپانیا، ایتالیا و فرانسه باعث تولد موسیقی جاز و استیل نیو اورلئان شد. این تنها شهری است كه مادر یك گونه از موسیقی محسوب می شود و چه مادر عیاش و بزرگواری!

این موسیقی در درجۀ نخست برای تفریح و سرگرمی طبقه كارگر سیاه پوست به نوا در می آمد و البته كاركردهای عملی آن در رقص، رژه، مراسم تشییع جنازه و تدفین و رقص در میخانه ها و قمار خانه و فاحشه خانه ها بود.

تاریخ موسیقی نیواورلئان با راه افتادن ارکستر بادی بولدن در 1895 شروع شده و با تعطیلی منطقۀ "استوری ویل" در آن شهر - مرکز عیش و نوش و فساد و صدالبته جاز - به پایان می رسد. بهتر است بگوییم لااقل به آن شکل باشکوه و پر هیاهوی آن به پایان می رسد اما تا دهۀ 1960 بارها برای دست یافتن به آن احساس بدوی اما ناب روزهای نخستین این موسیقی به "احیای" خود دست می زند.

سازهای به کار رفته در ترکیب این گروه ها عبارتند از: کورنت یا ترومپت به عنوان ساز اصلی و پیانو، بانجو، توبا، گیتار و باس یا درامز.

اما فاجعه این است که از خداوندگاران کورنت در این دوران، به خصوص بولدون، هیچ چیزی ضبط نشده الا نامی در کتاب های تاریخ موسیقی و عکسی پیش از سردرآوردن بولدن از دیوانه خانه.

در سال 1917 یك گروه صد در صد سفید پوست با عنوان Original Dixieland Jazz Band اولین صفحۀ این نوع موسیقی به نام stable blues Livery را ضبط كرد.

در دهه 1920 شیكاگو به علت مهاجرت جمعیت زیادی از سیاه پوستان جنوبی كه دنبال كار و زندگی بهتری به شمال كشانده شده بودند، مركز جدیدی شد برای موسیقی جاز. همراه با این كوچ موسیقی دانان كوچه و خیابان، جلی رول مورتون (خواننده و نوازنده پیانو)، لوییز آرمسترانگ (كورنِت)، فردی كپارد (كورنت)، جو كینگ الیور (كورنت)، سیدنی بشه (كلارینت)، كید اوری (ترومبون) و ارل هاینز (پانو) آمریكا را به تسخیر درآوردند.

صفحات موسیقی این نوازندگان و برنامه هایی كه در كلوپ های شبانه اجرا می كردند جوانان سفید پوست زیادی را به خود جلب كرد كه بعدها خود اولین گروه های بزرگ جاز – متشكل از نوازندگان سفید یا تركیبی از سفیدها و رنگین پوستان - را تشكیل دادند افرادی مانند بیكس بایدربِك (نوازنده كورنت)، فرانك ترامبائور (ساكسفون) و پی وی راسل (كلارینت) و البته گروهی از موزیسین های شیكاگو بنام Austin high gang مركب از باد فریمن (ساكسفون) و جیمی مك پورتلند (كورنت) و دِیو تاف (درامز).

همزمان با گسترش محبوبیت جاز در شیكاگو این موسیقی راه خود را به كانزاس سیتی و نهایتاً نیویورك نیز پیدا كرد. پیش از دهه 1920 اجرای موسیقی جاز در نیویورك بیشتر در هتل ها و با اجرای قطعات رگتایم و گاهی والس همراه بود و شباهتی به سبك نیواورلئان نداشت. دهه 1920 - كه توسط اسكات فیتزجرالد عصر جاز لقب گرفت - مقارن بود با رشد و رونق اقتصادی در آمریكا، درست پیش از آن كه همه با سر به درون بحران اقتصادی سقوط كنند. پول، آداب و رسوم زندگی آمریكائیان را عوض كرده بود. جنگ جهانی اول به پایان رسیده بود و فرهنگ مدرن اروپایی با سربازان و هنرمندان به خانه باز می گشت. در این میان جاز "ساندترک" این عصر مدرن بود.

در اوائل دهه بیست بعضی صفحه های ضبط شده جاز در هارلم به فروشی باورنکردنی دست پیدا کردند (75000 عدد در یك ماه، آن هم فقط در محله هارلم) به فروش رسید و این امر باعث شد كه نهضت صفحه پر كنی تبدیل به یك كابوس چند میلیون دلاری شود. محلۀ تین پن الی در نیویورك (محله ترانه سرایان و آهنگ سازان بزرگ) و كمپانی های صفحه پر كنی به زودی روی این موج و مد جدید سرمایه گذاری كردند و خوانندگانی با ریشه های بلوز را به سوی ستاره شدن سوق دادند .

کمی بعد اعجوبه هایی مانند فتس والِر، دوك الینگتون و كمی بعد كنت بیسی به میدان آمدند تا موسیقی مناسبی با این عصر پر زرق و برق و مملو از اعجاب و تناقض خلق نمایند. همین زمان بود كه تب رقص چارلستون آمریكا، و از آن جا جهان را فتح كرد.

گسترش موسیقی جاز از مكتب سنتی نیواورلئان كه از 5 و حداكثر 10 نفر تشكیل میشد در تب جدید گسترش Big band ها را با خود آورد كه آغازگر دوره "سویینگ" شد.

نمی توان گونه های متفاوتی كه در خانوادۀ بزرگ جاز دهۀ 1920 وجود دارند را صرفاً در زیر عنوان نیواورلئان و یا دیكسی لند دسته بندی كرد.

تأثیر موسیقی این دهه بر تاریخ جاز و موسیقی مدرن بسیار غنی است. تاكید و تكیه تدریجی بر روی بداهه نوازی فردی در تقابل با بداهه نوازی جمعی به این دوران باز می گردد. جسارت در دادن نقشی پررنگ به سازهای بادی در "تنظیم" (ارانژمان) برای اركسترهای جاز نیز میراث همین دوره است.