Between the Lines of Age: Neil Young's New Box Set

دربارۀ مجموعه آلبوم هاي تازۀ نيل يانگ

یانگ بین خطوط اعصار

سال ها بود که نیل یانگ وعدۀ انتشار مجموعه ای مفصل از آثار منتشر نشده، ضبط های خصوصی، کنسرت ها، اجراهای به کار نرفته در آلبوم ها یا برداشت های فرعی آهنگ های مشهورش را داده بود، ایده ای که برای اولین بار توسط باب دیلن در مجموعه ای به نام Bootleg Series اجرا شد (مجموعه ای شگفت آور که امروز به عدد 8 رسیده و تحت این نام بیش از 14 سی دی به مجموعه دیلن های دنیا اضافه شده است.)

این وعدۀ یانگ فارغ از شعف و شگفتی اولیه با چند جنجال کوچک همراه بود. اول این که یانگ برای سری اول مجموعه قیمت 400 دلار را اعلام کرده بود که برق از سر بسیاری پراند و حتی کار را به تحریم این سری کشاند، اما خیلی زود معلوم شد که این قیمت برای خرید مجموعه به صورت "بلو- ری" خواهد بود و سی دی استاندارد قیمتی معادل یک چهارم قیمت اعلام شده خواهد داشت. البته قیمت، واحد سنجش رابطۀ شرکت صفحه پرکنی و مردم است و ربطی به موسیقی و نبوغ یانگ ندارد و اولین سری منتشر شده از آرشیوهای نیل یانگ 400 یا 4000 دلار، گنجی است که نمی توان روی آن قیمت گذاشت، حتی با وجود این که سه "سی دی" از 9 سی دی وعده داده شده، پیشتر منتشر شده اند. قرار است این مجموعه هم چنان ادامه پیدا کرده و به زودی ده ها عنوان دیگر به کاتالوگ بزرگ یانگ اضافه خواهد شد.

هر سی دی این باکس نفیس و حتی کمی پر طمطراق برای نوع موسیقی و شخصیت متواضع یانگ (که توسط خودش تهیه شده) عنوان، تاریخ و یا مکان ضبطی جداگانه دارد: صفحۀ اول «سال های نخستین» نام دارد و از 1963 (در کانادا) تا 1968 (دورۀ بوفالو اسپرینگ فیلد و پایان آن) را شامل می شود. چند آهنگ نخست مربوط به گروه تین ایجری یانگ در کانادا با نام The Squires است. اگر شما هم مثل من شنیده اید که یانگ تحت تأثیر گروه Shadows بوده اما نتوانسته اید در آثار او چنین شباهت یا تأثیری را پیدا کنید، باید به این دورۀ بامزۀ "اسکوایرز" با گیتار زنگ دار و انیو موریکونه ای یانگ گوش فرا دهید. موسیقی این دوران چیز دندان گری نیست اما مایه تعجب است که او چطور حتی در آن زمان بر خلاف دنیایی گام بر می داشت که تب The Beatles آن را در بر گرفته بود. در بعضی از آنها، یانگ تصوری ابتدایی از هارمونی های کانتری را بی هیچ نیازی به هیاهوی گیتارهای برقی مدل چاک بری ارائه می کند. بعضی دیگر کلام ندارند ولی اگر کلامی در کار باشد مانند هر گروه تین ایجری گیتار برقی به دست دیگری از آن دوران به "بیتلز" نزدیک می شود. اسطورۀ کادیلاک ها و ماشین های غول پیکر حتی در دورۀ "اسکوایرز" نیز پررنگ است و مثلاً چهارمین قطعۀ صفحۀ اول «ماستنگ» نام دارد.

با گذر از این گروه دبیرستانی ناگهان یانگ را در حال و هوایی باب دیلنی می بینیم که باید مربوط به ضبط های خانگی او باشد. هم چون دیلن یک گیتار آکوستیک، هارمونیکا [سازدهنی] و یا یک درام تنها همراه او در قطعات به جا مانده از این دوره مانند casting me away from you ( که 13 سال زودتر ، یکی دومصرع از Long may you run را می توان در آن شنید!) است. نمی دانم چه حالی پیدا خواهید کرد اگر در اولین اجرای Sugar Mountain پیش درآمد یانگ با گیتار را با Mr. Tambourine man باب دیلن اشتباه بگیرید و چه قدر عجیب است که یانگ در فاصلۀ دو سه سال از ارادۀ "دیلن شدن" (نقل از بانو جونی میچل) دور شده و راه "یانگ شدن" را در پیش می گیرد. آیا عنوانی دیلنی تر و آهنگی دیلن زده تر از Ballad of Peggy Grover در سال های 1964 یا 1965 سراغ دارید؟ و باز هم چه لحظه ای فرا می رسد، وقتی دو مصرع از Don’t cry no tears around me از شاهکارش Zuma در دل این بالاد ساده و نه چندان محکم شنیده می شود.

بعد نوبت کلاسیک های یانگ در دورۀ بوفالو اسپرینگ فیلد (Buffalo Springfield) می رسد. گروهی بسیار مهم که با سه آلبوم تأثیری انکارناپذیر بر راک اندرول آمریکایی – و نه مدل انگلیسی بیتلز/استونزی آن – گذاشت. من شخصاً خیلی اسپرینگ فیلدی نیستم، حتی با وجود موزیسین مورد علاقه ام استیفن استیلز که ستارۀ واقعی این گروه بود و خدا می داند که این مرد در 1967 از همۀ کسانی که می شناسیم – حتی خود یانگ – چند قدم جلوتر بود و شاهد آن شاهکارهای بزرگی مانند For what it worth یا Questions است. اما یانگِ بوفالو اسپرینگفیلد، آهنگساز و شاعری بزرگ است که متریالش را به شکلی نامتناسب با احساسات آهنگ ها اجرا می کند. اجراهای او از کلاسیک های این دوران، بعدها می توانست مو بر تن هر شنونده ای راست کند ( Mr. Soul در اجرای آکوستیک MTV را به خاطر می آورید؟)

دو نکته برای اختتام صفحۀ اول، «سال های نخست یانگ» : Sugar Mountain کلید ورود به دنیای یانگ در ده سال نخست کارنامۀ اوست. آهنگی تلخ و به غایت زیبا و خواب زده که حتی باعث شد جونی میچل به دنیای معصومانه و در حال فروپاشی آن پاسخی موسیقیایی در The Circle Game بنویسد. این قطعۀ یانگ یکی از آن نمونه هاست که با خود می گویید موسیقی هرگز نباید متوقف شود. دوم این که یکی از آلبوم های عمر من Déjà Vu از کرازبی، استیلز، نش و یانگ است و پیشینۀ هر قطعۀ این آلبوم برایم اهمیتی حیاتی دارد. در سری نخست از آرشیوهای یانگ، آهنگ های پراکنده و نه چندان استثنایی مانند Down Down Down و Whiskey Boot hill را می شنویم که بعدها در این «آلبومِ آلبوم ها» تبدیل می شوند به شاهکار اپیک کانتری راک ، Country Girl .

چهار صفحۀ این مجموعه به طور کامل به چهار اجرای زنده از یانگ اختصاص دارند که بین 1968 تا 1971 ضبط شده اند و سه تای آن ها از دو سال پیش تا امروز به شکل مستقل نیز به روی سی دی عرضه شده بودند. به ترتیب تاریخ، این چهار کنسرت عبارتند از:

اجرای زنده در کافۀ کانتربری هاوس (ميشيگان)، 1968 : اجرای سولو از نیل بدون هارمونیکا و فقط با گیتار آکوستیک برای جمعی که نباید از 50 نفر تجاوز کند. مملو از قطعات هوش ربا اما با اجراهایی نامطمئن و هنوز ناپخته. پر از گفتگوهای بامزۀ یانگ و نشان دهنده این که این کانادایی بلند و بالا در آن سال ها چقدر سرزنده و کنکجاو بوده و چگونه بعد از مرگ دنی ویتن (دوست نزدیک و عضو Crazy Horse) به یکی از مردم گریزترین و تلخ ترین موزیسین های راك بدل شد. آنچه که در این نشست کافه ای پر شده اندکی بعد دستمایه بهترین آلبوم های اولیه یانگ قرار می گیرد. تقریباً تمام آهنگ های اولین آلبوم یانگ، «نیل یانگ» (1969) در این جا اجرا شده اند، به خصوص آهنگ اختتامیۀ آن آلبوم، The last trip to Tulsa که یکی از غریب ترین تصنیفات آکوستیک یانگ بود؛ لبریز از تصاویری کابوس گونه از سقوط، سفر، سرخپوستان، پمپ بنزین ها و با لحنی که هرگز در تاریخ موسیقی آمریکایی شنیده نشده بود.

اجرای زنده در کافۀ ریوربوت (کانادا)، 1969: آیا ریور بوت را به خاطر می آورید؟ در یکی از استعلایی ترین قطعات تاریخ موسیقیAmbulance blues از زبان نيل مي شنيديد كهRiverboat was rockin’ in the rain. ریوربوت کافۀ کوچک دیگری است که یانگ در «بلوز آمبولانس» با نوستالژی و اشتیاقی استثنایی از آن یاد می کند. حالا یک سال پس از "کانتربری"، او مشهورتر و موفق تر به خانۀ قدیمی اش باز می گردد تا آهنگ هایی مشابه فهرست بالا را با پختگی و اندوه بیشتر اجرا کند. در فاصلۀ یک سال تفسیر او از آهنگ های خودش مالیخولیایی تر شده و در دل همین حس غم بار و خواب زده است که روح موسیقی نیل یانگ متبلور می شود. یانگ حتی در تند و تیز ترین اجراهای راک اندرولش و در بی رحمانه ترین و غران ترین لحظات خوشی که با Crazy Horse دارد بسیار غمگین و آرام است. او می تواند هر ضرباهنگ تندی را با نوعی نجابت و آقایی توأم با اندوه همراه کند. موسیقی یانگ هم زیبایی های بکر دنیا را می شناید و هم با صورت ناخوشایند حیات آشناست. موسیقی صیقل نخورده و بدبینانه اش مانند ماشینی غول آسا تمام مصنوعات زیان بار بشری را نابود کرده و در دل طبیعتی دست نخورده سرگردان می ماند. اسطورۀ موزیسين هایی مانند یانگ در آن دوران شبیه به سرنوشت ایتن ادواردز، قهرمان جویندگان جان فورد، است که محکوم به سرنوشتی محتوم در دروازۀ میان بادهای سرگردانی و فنایند. چقدر باید از این تاریخ پر از فرود سپری شود تا دوباره قطعه ای مانند The old laughing lady گوش های ما را نوازش داده و روح منقلبمان را آرام کند؟

اجرای زنده در سالن فیلمور ایست (نیویورک)، 1970: این بار یانگ الکتریک ( و خدایا چه الکتریکی!)، با کریزی هورس و مشهورترین سالن کنسرت راک آن زمان. یک سند تاریخی باشکوه از تنها کنسرت موجود یانگ با دوست از دست رفته اش دنی ویتن (Danny Whitten) که دو سال بعد از این اجرا در گذشت. کنسرت با Everybody knows this is nowhere شروع می شود. آهنگی که یک سال قبل برای اولین آلبوم یانگ با کریزی هورس (تحت همین عنوان) نوشته شده بود و یکی از باشکوه ترین گیتار ریف های این گروه بزرگ را به ما معرفی می کند. بعد Winterlong یکی از بهترین آهنگ های منتشر نشدۀ یانگ سر می رسد که روحی کاملاً کانادایی دارد. چه ترکیبی است این ترکیب صدای یانگ و ویتن، چه شوری در آن نهفته است و اتو نکشیدگی اش چه قدر به روح حقیقی راک اندرول، لااقل با تعریفی که من از این موسیقی دارم، نزدیک است.

یکی از اجراهای این آلبوم با نام Come on baby let’s go downtown در آلبوم Tonight’s the night استفاده شده و تنها قطعه ای است که پیشتر در جایی دیگر در آمده است. عجیب هم نیست در آن آلبوم شبانگاهی تلخ کام و مستانه ای که در رثای بروس بری و ویتن سروده شده بود این قطعه تنها نشان به جامانده از این موزیسین از دست رفته بود. این آهنگ تنها قطعه ای است که کامل توسط خود ویتن خوانده شده است. بیشتر قطعات اندک این اجرای بی نقص از شاهکارهای یانگ محسوب می شوند، Down by the river (حدود 13 دقیقه بداهه نوازی یک نفس گروه) و Cowgirl in the sand (16 دقیقه تمام با هزاران وات آمپلی فایر) تنها به یک بار شنیدن برای ابدی شدن در ذهنمان نیاز دارند. آهنگ کانتری مآب wonderin’ (یک اثر تازه و شنیده نشدۀ دیگر) این افسوس را به وجود می آورد که ای کاش یانگ و کریزی هورس در فرم این کانتری سرراست و زیبا کارهای بیشتری کرده بودند. در این کنسرت جک نیچی پشت پیانو نشسته است، آهنگساز بزرگی که یانگ زیر بال و پرش را گرفت و بعدها برای موسیقی فیلم هایی چون دیوانه از قفس پرید تا پای اسکار پیش رفت و براي فيلم «افسر و آقا» آن را به دست آورد . این آلبوم بهترین فرصت است برای شنیدن کریزی هورسی که چهار اسبه به پیش می تازد. روی جلد آلبوم عکسی از سر در فیلمور انداخته شده که در همان تاریخی که یانگ کنسرت دارد وعدۀ کنسرت مایلز دیویس هم داده شده است( و در زیر آن جو کاکر، مودی بلوز و دیگران). خانم ها و آقایان، روح این دورۀ تکرار نشدنی از تاریخ موسیقی در هیچ مجموعه ای بیشتر از مجموعه کنسرت های فیلمور زنده نشده است و هر کدام از آن ها قطعه ای منجمد از زمانی از دست رفته اند.

اجرای زنده در تالار مَسی هال (تورنتو)، 1971: بازگشت به دوران سولو آن هم در زمانی که ترکیب یانگ با کرازبی، استیلز و نش بزرگ ترين گروه راك اندرول عصر محسوب مي شد. می توان این آلبوم را نوعی خلوت کردن دوبارۀ یانگ با خودش دانست که هر از گاه در کارنامۀ پر تنوع او ضروری به نظر می رسد. اين کنسرت مانند بیشتر اجراهای زندۀ آن دوره با یکی از قطعات دورۀ بوفالو اسپرینگفیلد به نام On my way home شروع می شود. یانگ بیشتر از گذشته دربارۀ آهنگ ها حرف می زند. 17 تِرَک در این آلبوم وجود دارد؛ تقریباً همه شاهکارهای یانگ هستند. بیشترشان از آلبوم After the gold rush (1970) می آیند و یا آهنگ هایی هستند که از اواخر سال 1970 شنیده می شدند و ناگهان در Harvest (1972) ظاهر شدند: Tell me why ، Old man، Helpless، Ohio و حتی See the sky about to rain که سه سال بعد در On the beach جاودانی ظاهر شد. یکی از سرزنده ترین آهنگ های یانگ، Dance Dance Dance نیز این جاست. آهنگی که با تغییر کلمات و حفظ هارمونی و ملودی با نام Love is a rose در آلبوم «دهه» (1977) نیز منتشر شده بود. هم صدا نشدن با یانگ در این آهنگ فقط از آدمی بر می آید که شنوایی اش را از دست داده باشد. چیزی بیش از نصف قطعه صدای شادی و پایکوبی بی امان مردم است. باز هم به شکلی استعاری آلبوم با I am a child تمام می شود که مربوط به دورۀ بوفالوست و از پایان معصومیت کودکانه خبر می دهد. آهنگ بی نقصی که حتی تا امروز در اجراهای زندۀ یانگ شنیده می شود.

برگردیم به «آرشیوهای نیل یانگ، مجموعه اول».

از این پس تلفیقی از آهنگ های منتشر شده در آلبوم های نیل یانگ از 1968 تا 1972 را خواهیم شنید به اضافۀ مقدار زیادی از اجراهای شنیده نشده. من در این جا به قطعاتی که بی کم و کاست در آلبوم های اصلی به کار رفته اشاره نمی کنم و فقط آهنگ های نا آشنا و غیر تکراری را مرور می کنم. این قطعات تحت نام تاپانگا Topanga (از یک تا سه) و «سرزمین شمالی» در چهار صفحه منتشر شده اند.

اول از همه "تاپانگا" بین سال های 1968 تا 1969. طرح های اولیه و میکس های شنیده نشده برای آلبوم «نیل یانگ». یکBirds گوش نواز تنها ضبط واقعاً متفاوت آن است. بقیه خیلی با آن چه در آلبوم اصلی می شنویم تفاوت ندارند. آلبوم اول یانگ را امروز به خاطر میکس های متعدد و باندهای صدای متفاوت و چند لایه اش کاری خام و پر صدا می دانند اما باورکنید در تاریخ راک اندرول آلبوم سولوی هیچ موزیسینی چنین یکدست نبوده است. هر کس هرچه می خواهد بگوید، این آلبوم شاهکار است.

بعد نوبت به "تاپانگای دو" می رسد که سال های 1969 و 1970 را پوشش می دهد و مربوط به دورۀ اعلای After the gold rush است. تفاوت میکس ها در این جا نیز جزیی است و معمولاً مربوط به تغییر لحن های کوچکی در بخش ریتم (درامز+باس+گیتار ریتم) می شود. آهنگ هایی که روح آدم را به پرواز در می آورند این جایند: Oh lonesome me و Helpless. سه آهنگ درخشان شنیده نشده در این صفحه وجود دارد. اول Everybody’s alone (من در "بوتلگ" های دیگر اجرای آکوستیک خواب زده ای از Everybody’s alone را هم شنیده ام )، بعد Dance Dance الکتریک و در آخر It might have been که شبیه به لحن کانتری wonderin’ است و یانگ آن را آهنگی مربوط به سال های دبیرستان در کانادا می خواند. همۀ آهنگ ها با کریزی هورس عزیز در بهترین دورانشان (با دنی ویتن) ضبط شده اند.

"تاپانگای سه" مربوط به سال 1970 است. سالی که Déjà Vu کرازبی، استیلز، نش و یانگ دنیا را فتح کرده و در توری موفق آن ها متریال های گروهی و انفرادی شان را به صورتی تکرار نشده و در کمالی باور ناپذیر در تاریخ موسیقی راک اندرول اجراء می کنند. کرازبی و نش، یانگ را در Only love can break your heart و Tell me why همراهی می کنند. هارمونی ها چنان بی نقصند که تصور می کنید از یک ساز یا یک صدا بیرون آمده اند.

اما شاهکارهای مسلم این مجموعه در صفحه ای به نام «سرزمین شمالی» (72-1971) ظاهر شده اند، آلبومی از نیل یانگ در اوجی فراموش نشدنی با گروهی متشکل از دوست ابدی اش بن کیت، تيم دراموند، جك نيچي و كني باتري. او Heart of gold را تنها و زنده اجرا می کند، شاهکاری کنار گذاشته شده از آلبوم Harvest با نام Bad fog of loneliness را می شنوید که نیل یانگ کانتری الکتریک خالص است با ملودی فراموش نشدنی و هارمونی های پیچیده و محکم. اجرای سه باره ای از Dance Dance با گروه تازه اش (به نظرم می رسد صدای گراهام نش را هم می شنوم)، اجرایی کاملاً کانتری از Journey through the past که پیش ترهمیشه با همراهی پیانو شنیده شده، یک "سینگل" نایاب به نام War song با گراهام نش که من در دوره ای هر روز صبحم را با آن آغاز می کردم و در آخر اجرایی 16 دقیقه ای از Words باشکوه در طویلۀ آن سوی مزرعه یانگ که می خواهد تا ابد ادامه پیدا کند و خطوط اعصار را با نت های گیتار زنگ دار و شوریدۀ او و صدای پاکیزه و گرم گیتار استیل بن کیت به یکدیگر بدوزد.

این آلبوم هشت دیسکه یک سفر کامل با نیل از تورنتو به لوس آنجلس و گِرَند کانیون است. مناظري خيره كننده از طبیعتي دست نخورده و سحرانگيز از مقابلمان می گذرند و نیل آن ها را با روایتی از روح زندگی در آن سال ها همراه می کند. تلفیق مزارع، مرتع ها و روح های برهنه ای که یانگ به نمایش می گذارد باعث می شود تا این اسناد موسیقیایی در راه دگرگون کردن نگاه شما به جهان و معنای موسیقی تا دور دست ها پیش رفته و از بیشتر موزیسن های عصر خود پیشی بگیرد.