Introducing Earl "Fatha" Hines

ارل هاینز، پدر پیانوی جاز

اگر هر سازی در موسیقی جاز پدری داشته باشد که زبان منحصربفرد آن را با نبوغی کاملاً فردی و تقریباً از سفر ابداع کرده باشد (چنان که کلمن هاوکینز ساکسفون تنور را معرفی کرد)، ارل "فتا" هاینز بی شک پدر تمام پیانیست های جاز است. سبک زنده و هوش ربایش پس از گذر هشتاد سال همچنان تازه، و تکنیکش یک سر و گردن بالاتر از بهترین نوازندگان این ساز از زمان موسیقی نیواورلئان در اوایل قرن گذشته تا به امروز است.

او در 28 دسامبر 1903 در دوکین پنسیلوانیا به دنیا آمد. پدرش نوازنده ترومپت و مادرش نوازنده ارگ بود. کار حرفه ای اش را از 1918 آغاز کرد و در دهه 1920 و در دنیای جاز شیکاگو یک ستاره تمام عیار شد.

او که در 21 سالگی گروهی را در یک کلوب شیکاگویی هدایت می کرد با لویی آرمسترانگ آشنا شد و در ارکسترهای او پیانو زد. در همان دوره کار با جیمی نون نوازنده کلارینت.

به مدت 12 سال در گراند تراس شیکاگو – که پاتوق گنگسترها در دوره منع مشروبات الکلی بود - به اجرای برنامه پرداخت. جو جونز ، درامر بزرگ جاز ، آن روزها را چنینی به خاطر می آورد : « تا جایی که من می دانم ارل تمام وقت مجبور بود با یک چاقو زیر گلویش و تفنگی نشانه رفته به پشتش پیانو بزند.» خدا می داند که اگر یکی از حضرات گنگسترها از شیوۀ نواختن نوازنده ای خوششان نمی آمد، اگر جانش را کف دستش نمی گذاشتند لااقل با کتکی مفصل او را برای یک ماهی روانۀ بیمارستان می کردند. هاینز در این دوران یاد گرفت که چگونه مانند بندبازی ماهر از مسیر پرخطر، بی سقوط، گذر کند.

ارکستری که هاینز در دهه 1940 راه انداخت یکی از بهترین ارکسترهای تاریخ جاز محسوب می شود و در آن بعضی از مهمترین چهره های موسیقی باپ اولین حضور حرفه ای شان را ثبت می کنند: بیلی اکستاین، سارا ون، چارلی پارکر، دیزی گیلسپی و واردل گری. این ارکستر در شکل اولیه اش نوید ترکیبی جدید و صدایی مدرن در ارکسترهای بزرگ را می داد و در شکل ثانویه اش – بعد از آمدن تمام مدرنیست هایی چون برد و دیز به آن – مقدمه ای بود برای ظهور بی باپ. هاینز ، این کلاسیست ناب خود بانی به وجود آمدن یکی از اولین ارکسترهای بزرگ بی باپ شد.

دومین اجماع آرمسترانگ و هاینز در دهۀ 1940 رخ داد و تا 1951 ادامه پیدا کرد. دهه 1950 به تورهای متعدد گذشت. در 1957 با جک تیگاردن به اروپا رفت. نیمه نخست دهه 1960 از او اخبار کمی شنیده می شد اما در1964 با کنسرت های نیویورکی که توسط استنلی دنس ، نویسنده و منتقد جاز، برنامه ریزی شده بود دوباره به صحنه بازگشت و چه بازگشتی!

ضرب کوبنده ارل بر پیانو تجسمی از انرژی پایان ناپذیر پیانیست های بزرگ دهه 1920 و 1930 بود. دان شلیتن (Schlitten) می گوید :« صدایی که روی پیانو از دست چپ هاینز بلند می شود درست مثل صدای یک گروه کامل از ترومپت چی هاست. گاهی وقتها آکوردهایی را می زند که فقط پنج ساکسفون از پس آن بر می آیند.» تحریری که در نواختن به کار می برد (و شبیه به لرزاندن صدا در سازهای بادی بود) به شعفی بدل می شد که کارهای ارل را به موجوداتی زنده شبیه می کرد. بر خلاف بسیاری از موزیسین های بزرگ جاز هر چه جلوتر می رفت و سنش بیشتر می شد ، بهتر ساز می زد. به همان اندازه که در ارکسترهای بزرگ عالی بود در گروههای کوچکی مثل تریو و کوارتت هم آسوده به نظر می رسید و سلوهای کمی از کارهای گروهی اش نداشتند. قطعات مهم زیادی وجود دارد که ارل هاینز تصنیف کرده ، قطعاتی مانند Deep forest و Rosetta.

برای شنیدن آثار هاینز ، به شکلی که تمام دوره های کاری او را پوشش دهد ، باید به سراغ این مجموعه ها و آلبوم ها (همه به صورت CD) رفت : کمپانی کلاسیکس کارهای 1928 تا 1949 او را منتشر کرده است ، آثار دهه 1950 او کمتر روی CD درآمده اند وبین آنها کاری از پرستیژ با نام «یک قرار دوشنبه دیگر» (another Monday date) بیشتر جلب توجه می کند. کنسرت های بی نظیرش با روی الدریج و کلمن هاوکینز در کلوب ویلیج ونگارد (Village Vanguard) زیر نام «تجدید دیدار بزرگ» (grand reunion) منتشر شده و کمپانی بلک لایون صاحب بهترین آثار ضبط شده او از اواسط دهه 1960 تا دهه 1970 است.

ارل در 22 آوریل 1983 درگذشت. با او خانوادۀ اشراف زادگان و اعیان والا و پابرهنۀ جاز کامل می شود: دوک الینگتون، کنت بیسی، کینگ الیور، سر چارلز تامسون، لیدی دی و پرزیدنت لستر یانگ.

[و من یک موی هر کدام از آن ها را با کل تاریخ اشرافی گری و پادشاهان و فرمانروایان و سیاستمداران تمام تاریخ عوض نمی کنم. شرم آور است که دنیا به جای ارل هاینز توسط مشتی آدم کش وقیح اداره شده و می شود.]