History of Jazz: Cool

تاریخ موسیقی جاز، بخش پنجم

کــول

*

در امتداد گسترش موسيقي «بی باپ» در دهۀ 1940 كه مركز آن عمدتاً نيويورك بود، «موسيقي ملايم تر و رمانتيك تري در اوایل دهه پنجاه به وسيله موزيسين هاي سفيد پوست جاز كرانه غربي آمريكا بوجود آمد كه به cool jazz شهرت پيدا كرد». جملۀ داخل گيومه كه در بيشتر تاريخ هاي سرسري جاز با آن برخورد مي كنيد داراي دو ايراد اساسي است. اول اين كه اين موسيقي نه فقط توسط سفيدها بلكه از همكاري مشترك موزيسين هاي جاز، سياه يا سفيد، حاصل شد و دوم اين كه پيش از مهاجرت از سراجبار بسياري از پيشگامان اين گونه به كاليفرنيا محل تولد اين موسيقي نيويورك بود.

Art Pepper, You'd be so nice

در آپارتمان گيل اونز، كه تقريباً در آن هميشه به روی موزیسین ها باز بود، مايلز ديويس، جري موليگان، جان لوييس، بيل اونز و ديگران دست به ابداعاتي در موسيقي جاز زدند كه در آن ريتم ها آرام تر و تأكيد روي ملودي بيشتر بود. شيوه هاي نواختن آن ها جايي بين بداهه نوازي پايان ناپذير باپ و ترنم موسيقي سويينگ قرار داشت. مسألۀ تنظيم (ارانژمان) در مكتب «کول» مجدداً اهميت گذشته خود را باز يافت و از ناموزوني و لحن قسمت هاي ضربي كاسته شد. حاصل اين دوران (1949) در آلبومي منتشر شد كه «تولد موسيقي كول» نام داشت. آلبوم زير نام مايلز درآمد و همۀ امتيازها نصيب او شد اما موليگان سال ها بعد ادعا كرد كه بخش مهمي از اين پروژۀ تاريخي، به ابداعات و ايده هاي او بر مي گردد.

با آن كه صفحه «تولد موسيقي كول» در ابتدا از نظر تجاري خيلي موفقيت آميز نبود اما شيوه و لحن سبك و تعزلي مايلز ديويس در نواختن ترومپت، نسلي از نوازندگان مانند شورتي راجرز، جك شلدون و چت بيكر را تحت تأثير قرار داد که پس از عصر سویینگ دوره جدیدی از محبوبیت در نزد عامه را برای موسیقی جاز رقم زد.

كول درست مثل بي باپي است كه بسيار آرام نواخته شود. هر چه باشد تمام آن موزيسين ها از زير دست كساني مانند چارلي پاركر بيرون آمده بودند و او خداي بسیاری از موسيقي دانان زمان خودش بود. در آن حال ( و صادقانه بگوييم در هر حال ديگري) بيرون ماندن از دايرۀ غول آساي نفوذ و تأثير برد درست مثل اين است كه كسي در كرۀ زمين بخواهد خود را از تابش خورشيد پنهان كند. بنابراين برخي مورخان كه كول را طغياني در برابر نخبه گرايي محض بي باپ دانسته اند به اين واقعيت مهم، كه برد در آن زمان بيشتر از هر كسي در سر نوازندگان و آهنگسازاني مانند مايلز ديويس به پرواز در مي آمد، بي اعتنا مانده اند. موزیسین دیگری که در شکل گیری صدای آرام و بی خیال و درونگرای «کول» نقشی انکارناپذیر داشت، لستر یانگ نوازنده ساکسفون تنور ارکسترهای سویینگ بود که از مدتی پیش از آغاز به کار دیویس و دیگران در قالب گروه های کوچک کارهایی ضبط کرده و امان شنوندگان را با صدای سحرانگیزش بریده بود.

با مهاجرت ناموفق مايلز و همزمان مهاجرت موفق آميز جري موليگان به غرب آمريكا، لوس آنجلس با هواي آفتابي و نواي اقيانوس به مركزي مناسب براي صداي آرام و خوش «کول» بدل شد. در همان زمان بود كه اركسترهايي كه از دوره سويينگ باقي مانده بودند مانند اركسترهاي وودي هرمان و استن كنتون عناصري از موسيقي كول را اخذ كرده و صداي اركسترهاي خود را براي شنوندگان تازه تعدیل کردند.

Chet Baker & Paul Desmond, Autumn Leaves

به اين موسيقي از آن جهت كه پيشگامان كليدي آن بيشتر نوازندگان استوديوئي و مركزيتشان در لس آنجلس بود، west coast jazz (جاز كرانه غربي) نيز مي گويند. نام های مهم این موسیقی عبارتند از: چت بیکر (ترومپت)، باب بروکمیر (ترومبون)، مانتی بادویگ (باس)، جون کریستی (آواز)، پل دزموند (ساکسفون آلتو)، مایلز دیویس (ترومپت)، جری مولیگان (ساکسفون باریتون)، تـَل فارلو (گیتار)، راس فریمن (پیانو)، استن گتز (ساکسفون تنور)، جیمی جیوفری (کلارینت و انواع ساکسفون)، جیم هال (گیتار)، چیکو همیلتون (درامز)، همپتون هاوز (پیانو)، پیت جالی (پیانو)، لی کانیتز (ساکسفون آلتو)، استن لیوی (درامز)، لو لیوی (پیانو)، شلی مان (درامز)، آرت پپر (ساکسفون آلتو و تنور)، شورتی راجرز (ترومپت)، هوارد رامسی (باس)، بیل پرکینز (ساکسفون تنور و فلوت)، باد شنک (ساکسفون آلتو و فلوت).

*

آلبوم های مهم کول

Art Pepper Art Pepper Meets the Rhythm Section 1957
Miles Davis Birth of the Cool 1956
Bud Shank Blowin' Country 1959
Howard Rumsey & the Lighthouse All-Star Howard Rumsey's Lighthouse All-Stars 1953
Barney Kessel Music to Listen to Barney Kessel By 1956
June Christy Something Cool 1955
Stan Getz Stan Getz and the Cool Sounds 1957
Victor Feldman Suite Sixteen 1955
Paul Desmond Take Ten 1963
Richie Kamuca Tenors Head on 1956
Shorty Rogers The Swinging Mr. Rogers 1955
Shelly Manne & His Men The West Coast Sound, Vol. 1 1955
Chet Baker Chet Baker & Crew 1956
Conte Candoli Conte Candoli Quartet 1957
Bob Cooper Coop! The Music of Bob Cooper 1958