Dexter Gordon

دکستر گوردون

27 فوریه 1923 لس آنجلس – 26 آوریل 1990

یکی از بزرگ‌ترین نوازندگان ساکسفون ِ تنور، هم از نظر توانایی‌اش در دمیدنی قدرتمند و پرشور به ساز (چیزی بین کلمن هاوکینز و لستر یانگ) و هم از نظر قد و ارتفاع (198 سانتي متر!) صدای ساز او پر طنین و نافذتر از بسياري ساکسفونیست‌های پس از جنگ بود و تخصصش دراجراي بالادها در تاریخ جاز یگانه باقی مانده است.

در 13 سالگی با کلارینت تمرین می‌کرد اما کمی بعد به ساکسفون تنور تغییر ساز داد. لوید ریز(Lloyd Reese) که چارلز میگوس و بادی کولت را هم تعلیم داده بود معلم او شد. در اوایل دهه 1940 به لایونل همپتون پیوست و سه سال بعد به عنوان لیدر اولین کارهایش را ضبط کرد. با لویی آرمسترانگ و دیزی گیلسپی کار کرد و در 1944 به ارکستر بیلی اکستاین پیوست. با ضبط The Chase که نمایش قدرت بین دو ساکسفونیست تِنور، دکستر و واردل گری (Wardell Gray)، بود نظر منتقدان را جلب کرد. این ضبط‌های اولیه مهم همه برای کمپانی ساووی (Savoy) انجام شده‌اند. در دهه 1960 ، پس از سال‌ها، از شر اعتیاد به مواد مخدر خلاص شد و به کمپانی بلونت (Blue Note) پیوست و صفحات زیادی برای آنها ضبط کرد که مشهورترین کارهای گوردون را شامل می‌شوند.

در 1962 به لندن رفت و براي 15 سال در اروپا باقی ماند. بیشتر این دوران را در کپنهاک گذراند، جایی که غالباً در کلوب مونتمارتر ظاهر می‌شد و با کوارتتی كه پيانيستش کنی درو بود، اجرای برنامه می‌‌كرد. در 1976 به آمریکا بازگشت و در خاموشی صدای مهم‌ترین ساکسفونیست‌های جاز، از او همچون یک شوالیه استقبال شد. کنسرت بازگشت او در ویلیج ونگارد یکی از پرفروش‌ترین آلبوم‌های جاز دهه 1970 شد. در 1986 در شاهکار سینمایی برتران تاورنیه، «حوالی نیمه شب» ('Round Midnight) نقش دیل ترنر را بازی کرد که در واقع زندگی غم‌بار باد پاول در پاریس و دوستی او با یک فرانسوی عاشق جاز است که در سال‌های واپسین، او را به خانه خود می‌آورد. گوردون برای این ایفای نقش استثنایی نامزد جایزه اسکار شد.

سال‌های سرنوشت سازی که دکستر در عصر سویینگ و در ارکسترهای بزرگ آن دوران گذراند و همین‌طور قرار گرفتن در قلب دوران انقلابی باپ او را به نوازنده‌ای با تبحر در هر دو شکل نواختن تبدیل کرد. در واقع بهترین کارهای دکستر استادانه به روی لبه‌ای باریک گام بر می‌دارند که قلمروی مشترک باپ و سویینگ است. گهگاه در صدایش نوعی پرخاش احساس می‌شود که با نواختن همواره رو به اوج – که از ریشه‌های سویینگ او بر می‌خواست- می‌توانست شنوندگان را آزار بدهد اما به نظر من بعضي بهترین لحظات دکستر گوردون به عنوان یک ساکسفونیست درهمین موقع بود. باید به نمونه‌های بزرگی مانند «شبی در تونس» (a night in Tunisia) رجوع کرد تا قدرت و انرژی بی‌پایان او را به عنوان یک نوازنده درک کرد.

قطعه انتخابي من يكي از بالادهاي دكستر از سال 1961 است. ضبط شده براي بلونت. ترومپت (يكي از زيباترين سولوهاي ترومپتي كه در يك بالاد شنيده‌ام) فردي هوبارد. پيانو: بري هريس. باس: باب كرن‌شاو. درامز: بيلي هيگينز. اسم قطعه هست I’m A Fool To Want You و فرانك سيناترا آن را نوشته است.